Promocija knjige “Sloboda! Jednakost! Strip!” Zorana Stefanovića
Ljiljana Z.
Objavljeno 03/04/2023
U prostorijama Zavoda za proučavanje kulturnog razvitka u Beogradu, koji je inače i izdavač, održana je promocija kapitalnog dela koje razotkriva tanane srpsko-francuske veze na području stripa.
Autor knjige “Sloboda! Jednakost! Strip — Srpsko-francuski odnosi u umetnosti vizuelnog pripovedanja” Zoran Stefanović, dobro je poznati pisac i istraživač, posebno sa područja kulture i umetnosti. Uz pomoć bibliografa Vladimira Topolovačkog, autor je gotovo enciklopedijski katalogizovao sve autore koji su objavljivali stripove, grafičke novele i druge vizualne radove u Srbiji i Francuskoj. Na promociji su govorili predsednik Udruženja stripskih autora Momčilo Rajin i direktor Zaprokula Marko Krstić. Program je deo četvorodnevnog samita „Književnost i strip“ i jedan od vrhunaca ovogodišnjeg Meseca frankofonije. Predstavljanju su prisustvovala mnoga imena od značaja za našu i evropsku kulturu: Ljubomir Kljakić, Jugoslav Vlahović, Dušan Reljić, Predrag Todorović, Veljko Krulčić, Vladimir Đurić Đura, Aleksandar Žikić, Slobodan Ivkov, Vladimir Vesović, Zoran Tucić, Svetlana Spajić, Irina Antanasijević, Lidija Seničar i drugi.
Ovo je prva monografija koja analizira bilateralne veze između Istoka i Zapada Evrope u vizuelnom pripovedanju — stripu. Zanimljivo je da je prvo izdanje ove knjige na francuskom predstavljeno pre godinu dana u Parizu, te da je bukvalno razgrabljeno još na samoj promociji. Domaća publika je napokon dočekala srpsku verziju. Zoran Stefanović je na poseban način opisao i fenomen uspeha naših autora sa prostora Balkana na francuskom tržištu, medju kojima su izuzetno značajna imena poput Enki Bilala, Igora Kordeja, Zorana Janjetova itd.
Vezanost kroz umetnost vizuelnog pripovedanja između Francuske i Srbije je do sada bila društveno vidljiva pojava, ali naučno neproučena, uprkos činjenici da uzajamni uticaji i neposredni odnosi postoje čvrsto već oko 150 godina. Još u predratnom periodu 1930-ih i 1940-ih rusko-srpski autori iz Beograda bili su uticajni u Francuskoj, konkurišući Amerikancima, a čitava posleratna istorija srpskog i jugoslovenskog stripa je oblikovana pod presudnim uticajem francuske scene. U 21. veku francuska i srpska stripska scena su se delimično spojile, a oko stotinak važnijih srpskih autora, većinom likovnih, radi za francuske izdavače, čineći najveću i najkompaktniju stranu grupu u francuskom stripu.
Uvodni deo knjige je pregled istorije srpskog stripa u okviru nacionalne i evropske kulture. Drugi deo je analiza bilateralnih odnosa i srpsko prisustvo u francuskom stripu, sa naglaskom na temama i idejama koje Srbi i srodni narodi donose u tamošnju kulturu, što je tema skoro potpuno nepoznata u francuskoj nauci. Treći deo je studija slučaja — kako jedan naizgled usputni avangardni impuls iz Kraljevine Jugoslavije preveden 1925. u časopisu La Révolution surréaliste utiče na francusku avangardu i političko-kulturnu scenu.
Premijerno je data bibliografija izvora i literaure o ovoj temi; stripografija autora iz Srbije i nekadašnje Jugoslavije u Francuskoj; stripografija jugoslovenskih tema u Francuskoj, kao i prvi deo stripografije Francuza u Srbiji.
Naslovnu stranu je naslikao Aleksa Gajić, francusko-srpski stripar i animator. Recenzenti knjige su prof. Rastko Ćirić (Univerzitet umetnosti u Beogradu), dr Predrag Todorović (Institut za književnost i umetnost u Beogradu) i prof. dr Dejan Ajdačić (Univerzitet u Gdanjsku, Poljska; Međunarodni komitet slavista).
Namera je autora da sledeći tom projekta posvećen srpsko-francuskim vezama bude analiza likovnih radova balkanskih umetnika u Francuskoj po pričama tamošnjih scenarista (idejna, žanrovska, kulturološka i estetska). Francusko-srpski tomovi će po istoj metodologiji na isti način obraditi francusko prisustvo u Jugoistočnoj Evropi. Iz knjige „Sloboda! Jednakost! Strip! : Srpsko-francuski odnosi u umetnosti vizuelnog pripovedanja“ vidi se da je po svom uticaju umetnost stripa jedno od najvažnijih polja u francusko-srpskim kulturnim odnosima. Takođe se vidi da je transmedijalnost ključ svake kulture i kohezije svake zajednice, prvenstveno kroz vizuelno pripovedanje i dramske umetnosti.
lj.z.
