TEOLOGIJA I AHITEKTURA: Panoptikon kao metafora modernog društva
Ljiljana Z.
Objavljeno 13/09/2023
U četvrtak, 14. septembra od 19 časova u Klubu DOB nastavlja se ciklus tribina „TEOLOGIJA I ARHITEKTURA“, koji Dom omladine Beograda organizuje u saradnji sa Institutom za studije kulture i hrišćanstva i Arhitektonskim fakultetom Univerziteta u Beogradu.
U razgovoru na temu „Panoptikon kao metafora modernog društva“ učestvovaće Jovan Čekić i Davor Džalto, uz moderaciju mr Danijele Marković. Ulaz je slobodan.
Zapadna moderna ne počinje, niti je dominantno obeležena sekularnim narativima, kako se to uobičajno misli, već su dominantnu ulogu odigrali sekularno-religijski narativi na temelju kojih su ponikle neke od najznačajnijih modernih političkih ideja i ideologija. Jedan od veoma važnih ranih političkih filozofa liberalizma – Jeremy Bentham – je pored svojih ideja o utilitarizmu i slobodnom tržištu, poznat i kao popularizator ideje o „Panoptikonu“. Reč je o naročito dizajniranoj zgradi – pre svega zatvora, ali ju je moguće koristiti i u druge svrhe – koja služi za najefikasniji nadzor i „korekciju“ zatvorenika. Ideje koje stoje iza dizajna „Panoptikona“ nisu izolovane. Naprotiv, arhitektonske forme i idejno-ideološki okvir iz koga one u ovom slučaju dolaze, su u velikoj meri refleksija širih sekularno-religijskih narativa koji su odlučujuće oblikovali dominantan tok modernih političkih ideologija i sistema, od liberalno-demokratskog do boljševičkog. Njihove refleksije se mogu pratiti sve do „pametnih zgrada“ i savremenih gradova društva kontrole koji na novi način određuju aktuelne sekularno-religijske narative, uz opasnost pada u tehno-feudalizam.
Ciklus tribina Teologija i arhitektura upoznaje stručnu i širu javnost sa odnosom između sakralnog prostora, njegovih oblika i simboličkog značenja, i religijskih ideja i rituala. Ciklus obuhvata mediteranske i zapadne tradicije, uključujući antičku Grčku i Rim, judaizam, islam, hrišćanstvo, ali i moderne fenomene poput „sekularnih religija“ i njihovih (sekularno) sakralnih prostora, poput nacionalnih memorijala i slobodno-masonskih hramova. Pored upoznavanja sa specifičnostima religijskih ideja, rituala i arhitektonskih oblika u svakoj pojedinačnoj tradiciji, ciklus takođe ima za svrhu ukazivanje na kontinuitete koji postoje između tradicija koje formalno shvatamo kao različite; sveti prostori i njihova simbolika pružaju možda i najupečatljivije svedočanstvo o tim kontinuitetima.
lj.z.
