Knjiga Katarine Roringer Vešović o Peteru Handkeu: Prizivanje mira u buci sveta

Književna studija Katarine Roringer Vešović Prizivanje mira u buci sveta nedavno je objavljena u izdanju Arhipelaga.

Prizivanje mira u buci sveta je prva studija o Handkeu na srpskom jeziku, u trenutku kada se navršava šezdeset godina od objavljivanja njegove prve knjige. Pošavši od okolnosti da „svi znaju ko je Peter Handke, ali malo ko poznaje njegovo delo“, Katarina Roringer Vešović pruža panoramski pogled na celokupan opus nobelovca, na njegove glavne teme, misaone preokupacije i stvaralačke avanture. Handke se ukazuje kao pisac koji je ujedno neumorni čitalac i svetski putnik, sa širokim krugom interesovanja, od geologije i botanike do Sezanovih slika i romaničkih skulptura, od filmova Džona Forda do Tukididove istoriografije i Novog zaveta. Knjiga je namenjena kako ljubiteljima književnosti tako i svim drugim čitaocima koje zanima Handkeovo životno učenje o pisanju kao misiji upoznavanja sebe i sveta.

U prvom planu je Handkeovo prozno delo, a obuhvaćene su i drame, ogledi, teorijski spisi, eseji tematski povezani sa Jugoslavijom, takođe njegovi filmovi i crteži. Po analogiji sa piščevim stavom „Ko kaže da je svet već otkriven?“, autorka studije poziva čitaoca na otkrivanje slike sveta i tipova ljudi u piščevom fikcionalnom delu, uključujući njihovu biografsku podlogu. Pogled na celinu omogućava uvid u veliki broj značenjskih konstanti, kao i praćenje kontinuiteta istih motiva, srodnih situacija, tipova prostora i egzistencijalnih problema, pri čemu se ukazuje njihova stalnost, ali i varijacije.

Handke je pisac koji je na neobičan način ukrstio moderne i klasične elemente, epsku naraciju i lirski ton, humor i ozbiljnost. Podsticajno je autorkino povezivanje junakovih „avantura unutrašnjeg rasta“ sa učenjem K. G. Junga, kao i povezivanje fenomena gubitka sakralnog vremena s teorijom rezonance nemačkog sociologa Hartmuta Roze. Posebnost ove monografije je i u tome što čitalac može da se upozna s važnim Handkeovim delima koja još nisu prevedena u nas, budući da su uključena u tumačenje.

Handkeovi visoki kriterijumi u pogledu jezika uključuju i otpor prema manipulativnoj upotrebi jezika i slika, prema „buci sveta“ kao obliku nasilja. Autorka ukazuje na dublje korene piščeve kritike medija u građanskom ratu u Jugoslaviji, proistekle iz njegovog etičkog i estetskog odnosa prema svetu. Osnovna teza studije postulira da je jedna od glavnih tematskih linija celokupnog Handkeovog opusa težnja ka miru – kao odsustvu rata, i kao harmoniji sa sobom i svetom. Autorka analizira piščev samosvojan način da prikaže razgradnju humanističkih vrednosti u zapadnim društvima kasne moderne i njenu prateću tendenciju ka destrukciji i autodestrukciji.

Monografija Prizivanje mira u buci sveta kombinuje prikaz, analizu i tumačenje sa esejističkom refleksijom. Tumačeći znake epohe izvedene iz piščevog stvaralaštva, autorka ih mestimično dovodi u vezu sa savremenom društvenom situacijom. Obiman materijal koji je ušao u studiju organizovan je u tri dela: „Zemlja“, „Podzemlje“ i „Nebo“. Tri sfere simbolizuju osobine brojnih lajtmotiva i tema, među kojima su hodanje, viteštvo, utopija, ili odnos prema Austriji, Nemačkoj i Srbiji.

– U Handkeovom životu, kao i životu njegovih junaka, osnovu čini avantura hodanja, odnosno otkrivanje sveta na putu, pa i osnovu dela čini oblikovanje doživljaja i saznanja stečenih na putu u reči i slike. U drugom delu knjige, pod nazivom „Podzemlje“, govorim o njemu u dvostrukom smislu. Ono je oličenje životne energije libida; s jedne strane je izvorište plodotvornih formi života, poput stvaralaštva ili stanja mira, a s druge razarajućih formi života, poput nasilja i rata. U odeljku o „nebu“ se argumentuje da je sveto u Handkeovom delu značajno na dva plana: najpre za oživljavanje unutrašnjeg čovekovog života, za ukidanje osećanja izolovanosti i doživljaj zajedništva; takođe za uzvisivanje stvaralaštva, posebno reči, u službu duhu, čiji plodovi čuvaju prošlo, snaže u sadašnjosti i projektuju mir u budućnost – kaže Katarina Roringer Vešović.

Književnica, esejistkinja, književna kritičarka i prevodilac Katarina Roringer Vešović od 1991. živi u Beču, gde je kao pozorišna kritičarka pratila postavke Handkeovih drama tokom tri decenije. Poznavanje konteksta zemlje u kojoj je Handke rođen doprinelo je širini interpretativnog pogleda ove studije. Objavila je studije Ljubav bez svojstava. O odnosu ljubavi i metafore u delu Roberta Muzila i Zemaljsko i nebesko u ljubavi. O delu Dragana Stojanovića, kao i knjigu drama Gladijatorske igre.

- Advertisement -